Τα Αρχαία Λιμάνια της Αίγινας και οι "Τεχνητοί Ύφαλοι"
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ομιλίες της Κυριακής 4/8 με θέμα "Αίγινα - Αρχαία Πόλη και τα Λιμάνια της" ήταν ενδιαφέρουσες και οι ομιλητές αρχαιολόγοι ειλικρινείς, ενήμεροι και σαφείς. Ωστόσο, τα θέματα αυτά είναι γνωστά και από Αιγινήτες ομιλητές και ιστορικούς συγγραφείς. Θα περιμέναμε, λοιπόν, από τους καλούς επιστήμονες να μας εξηγήσουν τον σκοπό, για τον οποίο οι αρχαίοι Αιγινήτες πόντισαν τους τεχνητούς υφάλους έξω από τα αρχαία λιμάνια (κρυπτό και εμπορικό), επικίνδυνους για την ναυσιπλοΐα των πλοίων.
Όμως, δεν ήταν σε θέση να το κάνουν και μας το είπαν με ειλικρίνεια. Ενώ σημείωσαν με έμφαση ότι τα εν λόγω έργα είναι πρωτοφανή διεθνώς και με μεγάλη αρχαιολογική αξία. Τόση, ώστε ο τέταρτος, κατά σειρά, ομιλητής να αναπτύξει το ενδιαφέρον για την οικονομία της Αίγινας θέμα, "Για ένα Πολιτιστικό Τουρισμό". Δεδομένης της αρχαιολογικής αξίας των "αρχαίων τεχνητών υφάλων", εύλογα μας δημιουργήθηκε η απορία: "Γιατί η Αρχαιολογία ενέκρινε τον υπό μελέτη κυματοθραύστη με φυσικούς ογκόλιθους στην περιοχή των εν λόγω υφάλων;". Ελπίζαμε, ότι θα είχαμε την ευκαιρία να εκφράσουμε την απορία μας μετά το πέρας της "ημερίδας". Αλλά τότε ήταν πλέον αργά και δεν έγινε διάλογος.
Για να είμαστε δίκαιοι και αντικειμενικοί οφείλουμε να αναφέρουμε και αυτά, που σημειώνει η αείμνηστη Γωγώ Κουλικούρδη στο βιβλίο της "ΑΊΓΙΝΑ Ι", για τους "Τεχνητούς Ύφαλους":
"Οι αρχαίοι Αιγινήτες είχαν ποντίσει τεχνητές υφάλους έξω από τα λιμάνια, στην ανοιχτή θάλασσα, για να προστατεύουν, φαίνεται, τους μόλους από τα θαλάσσια ρεύματα. Αυτές οι ύφαλοι ήταν επικίνδυνες παγίδες για όποιον δεν ήξερε την θέση τους. Γι' αυτό πλάστηκε ο μύθος ότι τις έβαλε εκεί ο Αιακός, για να προστατεύει το νησί από επιδρομές".
Εμείς πιστεύουμε ότι, οι αρχαιολόγοι μας έχουν επιφυλάξεις για τον σκοπό της πόντισης των "τεχνητών υφάλων", επειδή δεν σκέπτονται ναυτικά. Διότι η Αίγινα, ως θαλασσοκράτειρα της Μεσογείου από τον 8ο π.Χ. αιώνα, διέθετε μεγάλο στόλο, εμπορικό και πολεμικό. Όφειλαν, επομένως, οι Αιγινήτες να προστατέψουν τα πλοία και τα λιμάνια τους. Κατά συνέπεια, η αείμνηστη Γωγώ Κουλικούρδη είχε δίκιο, αλλά εν μέρει.
Ωστόσο, κατά την δική μας ναυτική άποψη, η οποία στηρίζεται και επιστημονικά, "Οι Αρχαίοι Αιγινήτες πόντισαν τους τεχνητούς υφάλους, για να προστατέψουν τα πλοία και τα λιμάνια τους από φυσικούς και εχθρικούς κινδύνους. Οι φυσικοί κίνδυνοι προκαλούνταν από τα κύματα των ΝΔ - ΒΔ ανέμων, ενώ οι εχθρικοί προέρχονταν από τους πειρατές, επιδρομείς και, γενικά, τους εχθρούς της Αίγινας.
Η φυσική προστασία των πλοίων και των λιμανιών συνίστατο στο ότι τα κύματα μετά το πέρασμα των υφάλων "έσπαζαν" και γίνονταν μικρότερα. Ενώ η εχθρική προστασία συνίστατο στο ότι τα εχθρικά πλοία εξόκελλαν στους υφάλους λόγω του μικρού βάθους τους από την επιφάνεια της θάλασσας".
Κατά την "Ναυτική Μετεωρολογία :
Όμως, δεν ήταν σε θέση να το κάνουν και μας το είπαν με ειλικρίνεια. Ενώ σημείωσαν με έμφαση ότι τα εν λόγω έργα είναι πρωτοφανή διεθνώς και με μεγάλη αρχαιολογική αξία. Τόση, ώστε ο τέταρτος, κατά σειρά, ομιλητής να αναπτύξει το ενδιαφέρον για την οικονομία της Αίγινας θέμα, "Για ένα Πολιτιστικό Τουρισμό". Δεδομένης της αρχαιολογικής αξίας των "αρχαίων τεχνητών υφάλων", εύλογα μας δημιουργήθηκε η απορία: "Γιατί η Αρχαιολογία ενέκρινε τον υπό μελέτη κυματοθραύστη με φυσικούς ογκόλιθους στην περιοχή των εν λόγω υφάλων;". Ελπίζαμε, ότι θα είχαμε την ευκαιρία να εκφράσουμε την απορία μας μετά το πέρας της "ημερίδας". Αλλά τότε ήταν πλέον αργά και δεν έγινε διάλογος.
Για να είμαστε δίκαιοι και αντικειμενικοί οφείλουμε να αναφέρουμε και αυτά, που σημειώνει η αείμνηστη Γωγώ Κουλικούρδη στο βιβλίο της "ΑΊΓΙΝΑ Ι", για τους "Τεχνητούς Ύφαλους":
"Οι αρχαίοι Αιγινήτες είχαν ποντίσει τεχνητές υφάλους έξω από τα λιμάνια, στην ανοιχτή θάλασσα, για να προστατεύουν, φαίνεται, τους μόλους από τα θαλάσσια ρεύματα. Αυτές οι ύφαλοι ήταν επικίνδυνες παγίδες για όποιον δεν ήξερε την θέση τους. Γι' αυτό πλάστηκε ο μύθος ότι τις έβαλε εκεί ο Αιακός, για να προστατεύει το νησί από επιδρομές".
Εμείς πιστεύουμε ότι, οι αρχαιολόγοι μας έχουν επιφυλάξεις για τον σκοπό της πόντισης των "τεχνητών υφάλων", επειδή δεν σκέπτονται ναυτικά. Διότι η Αίγινα, ως θαλασσοκράτειρα της Μεσογείου από τον 8ο π.Χ. αιώνα, διέθετε μεγάλο στόλο, εμπορικό και πολεμικό. Όφειλαν, επομένως, οι Αιγινήτες να προστατέψουν τα πλοία και τα λιμάνια τους. Κατά συνέπεια, η αείμνηστη Γωγώ Κουλικούρδη είχε δίκιο, αλλά εν μέρει.
Ωστόσο, κατά την δική μας ναυτική άποψη, η οποία στηρίζεται και επιστημονικά, "Οι Αρχαίοι Αιγινήτες πόντισαν τους τεχνητούς υφάλους, για να προστατέψουν τα πλοία και τα λιμάνια τους από φυσικούς και εχθρικούς κινδύνους. Οι φυσικοί κίνδυνοι προκαλούνταν από τα κύματα των ΝΔ - ΒΔ ανέμων, ενώ οι εχθρικοί προέρχονταν από τους πειρατές, επιδρομείς και, γενικά, τους εχθρούς της Αίγινας.
Η φυσική προστασία των πλοίων και των λιμανιών συνίστατο στο ότι τα κύματα μετά το πέρασμα των υφάλων "έσπαζαν" και γίνονταν μικρότερα. Ενώ η εχθρική προστασία συνίστατο στο ότι τα εχθρικά πλοία εξόκελλαν στους υφάλους λόγω του μικρού βάθους τους από την επιφάνεια της θάλασσας".
Κατά την "Ναυτική Μετεωρολογία :
"Τα κύματα, όταν εισέρχονται από τα βαθιά νερά στα ρηχά, σε βάθος ίσο με το μισό του μήκους τους, "σπάνε" και υφίστανται διάφορες τροποποιήσεις στα χαρακτηριστικά τους".
Ενώ κατά την "Ωκεανογραφία":
"Τα κύματα διακρίνονται σε βαθιών και ρηχών νερών, με βάση τη σχέση μεταξύ του μήκους τους (λ) και του βάθους (h) της θάλασσας. Η σχέση αυτή σύμφωνα με τον Komar (1972) είναι (h/l<0,05).
Για την κατανόηση του θέματος από τον αναγνώστη, παραθέτουμε τον ναυτικό χάρτη, που πήραμε από το βιβλίο της Γωγώς Κουλικούρδη, που τυπώθηκε το 1839 από τον Comr Thomas Graves, H.M.S Beacon. Σ' αυτόν φαίνεται καθαρά η διάταξη των "τεχνητών υφάλων", για την προστασία των λιμανιών από τους ΝΔ - ΒΔ ανέμους και τους εχθρούς, οι οποίοι, προφανώς, δεν ήξεραν την θέση τους. Διακρίνονται, επίσης, οι δίαυλοι, την θέση των οποίων γνώριζαν οι ναυτικοί των φιλικών πλοίων για την ασφαλή προσέγγιση τους στα λιμάνια.
Το παρόν άρθρο, πιστεύουμε, εξαλείφει και την παραμικρή αμφιβολία ότι δεν πρέπει να γίνει ο κυματοθραύστης. Οι αρχαίοι τεχνητοί ύφαλοι πρέπει να διατηρηθούν, αλλά να σημανθούν με υφαλοδείκτες, για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας.
Η Αίγινα δεν χρειάζεται κυματοθραύστη. Χρειάζεται ένα ασφαλές λιμάνι, ικανό να ελλιμενίζει και μεγάλα κρουαζιερόπλοια. Ελπίζουμε, κάποτε να το καταλάβουν οι αρμόδιοι και η Αρχαιολογία. Προτάσεις υπάρχουν. Ας ακούσουν και τους ναυτικούς. Θα ωφεληθούν οι ίδιοι και, προ πάντων, η Αίγινα.
Φίλιππος Χατζηπέρης
Πλοίαρχος Ε.Ν., έφεδρος
πρόεδρος Σ.Ε.Α.Σ.Α.
